به گزارش روابط‌عمومی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه، روز سه‌شنبه 26 مرداد 1400، دکتر محمدحسن رجبی دوانی، دانشیار تاریخ اسلام دانشگاه جامع امام حسین علیه‌السلام، در جلسه هم‌اندیشی استادان دانشگاه، با اشاره به قیام عاشورا، گفت: برای شناخت علل و فلسفه قیام امام حسین علیه‌السلام باید دید چه معروفی بر زمین‌مانده بود که امام برای آن دست به قیام زد و چه منکر بزرگی انجام شده بود که در صورت ماندن آن، دین و بنیان آن نابود می‌شد و نیاز به چنین فداکاری بوده است.
ایشان در ادامه اظهار داشت: کوفیان در اواخر دوران معاویه و پس از شهادت امام حسن (ع)، به امام حسین (ع) نامه‌ای نوشتند که اگر بنا بر مقابله با معاویه دارید کوفه آماده یاری شما را دارد. اما امام پاسخ داد تا معاویه زنده است شما تکلیفی ندارید، در خانه بنشینید و آمادگی خود را حفظ کنید. اما پس از فوت معاویه امام حسین (ع) با عدم بیعت با یزید قیام خود را آغاز می‌کند و در پاسخ به مروان علیه العنه می‌فرماید بر اسلامی که گرفتار حاکمیت یزید شده است باید با اسلام وداع کرد.
وی در ادامه افزود: معاویه ظواهر را رعایت می‌کرد و از همه مهم‌تر مردم با یاری نکردن امام حسن (ع)، معاویه را ترجیح دادند؛ بنابراین چون خواست مردم بود امام حسن (ع) تکلیفی بر ایستادن نداشت و امام حسین (ع) هم بر عهد برادر می‌ماند و چون شرایط همان بود سکوت می‌کنند. اما یزید اهل ظواهر دینی هم نبود، یکبار هم به حج نرفت، علناً فسق و فجور می‌کرد و بر روی کار آمدن یک فردی که علناً فساد می‌کند، خود بزرگ‌ترین منکر است و روی کار آمدن او حرام شرعی است.
دکتر رجبی دوانی در ادامه اظهار داشت: انتصاب یزید برخلاف معاهده صلح با معاویه بود، امام حسین (ع) هم بر اساس همین اصول، خلافت یزید را هم خلاف شرع، هم خلاف عرف و هم خلاف معاهده صلح می‌دانست. از آن طرف هم مردم کوفه با دیدن شرایط و اینکه طعم حکومت علی را چشیده بودند و ظلم معاویه و یزید را می‌دیدند بازهم به امام هزاران نامه نوشتند به‌طوری‌که در روز به 600 نامه می‌رسید. به‌گونه‌ای که امام احساس کردند برایشان تکلیف شده، زیرا جامعه به سمت ایشان دست نیاز دراز کرده است.
وی در ادامه گفت: در عصر حاضر هم امام خمینی (ره) تکلیف اصلی خود را براندازی حکومت پهلوی می‌دانستند، چون متوجه شده بودند که پهلوی اساس شیعه و اسلام را نابود می‌کند. امام هم قبل از انقلاب گفتند بعد از پیروزی به قم می‌روم و طلبگی می‌کنم اما وقتی راهپیمایی‌های عظیم تاسوعا و عاشورا و... را دیدند که مردم اعلام کردند به رهبری ایشان نیاز دارند، رهبری حکومت را پذیرفتند.
دکتر رجبی دوانی در ادامه اظهار داشت: امام حسین (ع) مسلم را به کوفه فرستاد تا مسلم خواست عمومی را تأیید کند، امام احساس تکلیف کرده و حالا این تکلیف بر امام واجب شده بود که حکومت اسلام را اقامه کند و این معروفی بود که باید برپا می‌شد.
ایشان در خاتمه گفت: اگر مردم کوفه بر عهد خود می‌ماندند حکومت الهی برپا می‌شد، اما با خیانت مردم کوفه و بی‌بصیرتی‌شان این فرصت طلایی از دست رفت.